Սեպագիր արձանագրություներ

Սեպագիրը ամենահին հնչյունային գիրն է: Սոպագիր է կոչվում քանի, որ գրում էին կավե սալիկի վրա սեպաձև նշաներ անելում միջոցով:
Գոյություն ունեն 3 տեսակի սեպագրեր` վանկագրեր, գաղափարներ և որոշիչներ, որոնք ցույց են տալիս սեպագրի իմաստը:
Սկզբում ուրարտացինները գ|ր և ում և կարդում էին իրենց թշնամու լեզվով Ասորերեն հետո, երբ եկավ Իշպուինի և Մենուա  հայր և որդի  իշխանության ժամանակը նրանք որոշեցին  ստեղծել նոր լեզու, որը կլինի Ուրարտերեն և նրանց լեզուն կոչվեց սեպագիր: Սեպագիրը  ստեղծվել է Շումերների կողմից 5000 տարի առաջ: Շումեր ազգը  որ վերացել է ապրում էր Եփրատ, Տիգրիս գետերի տարածքում, և այդ ընդունված է` անվանել միջագետք:
Ինչու՞ էինք ասում սեպագիր, որովհետև առաջ գրում էին մեխերով քարի վրա: Նաև վերցնում էին կավե սալիկ և բամբակի ծայրամասով գրում վրան և թողնում որ չորանա:

Հետագայում սեպագիրը տարածվել է այլ երկրներում: Սեպագիր արձանագրությունները լինում են տարբեր լեզուններով` աքքադերեն, խեթերեն, և այլն մեզնից 4200 տարի առաջ Էբլա երկրում որը Սիրիայի տարածքում է գրվել են արձանագրություններ, որոնցում հիշատակված է եղել հայ ժողովուրդը Հայա անունով: